Automutilatie

Wat is Automutilatie?

Als iemand zichzelf verwondt, spreken we van automutilatie. Een typische vorm van zelfverwonding is krassen of kerven in de huid of bijvoorbeeld een sigaret doven op je huid. De bedoeling van zelfverwonding is niet om zichzelf te doden. 

In sommige culturen bestaan er rituele vormen van zelfverminking, bijvoorbeeld als een vorm van boetedoening of als een soort overgangsritueel om je eigen moed te tonen en te tonen dat je pijn kan doorstaan. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst één op tien jongeren tussen veertien en zeventien jaar zichzelf ooit heeft verwond. Cijfers specifiek voor Vlaanderen geven aan dat het om 14% van de jongeren gaat tussen twaalf en 18 jaar (Baetens et al., 2011). Hoewel dit enkel cijfers zijn voor jongeren, komt zelfverwondend gedrag ook voor bij kinderen en volwassenen.

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom mensen zich, al dan niet bewust, verwonden. Bijvoorbeeld om zichzelf te straffen, om innerlijke, emotionele pijn om te zetten in lichamelijke pijn of om andere pijnlijke zaken te vergeten. Bij traumaslachtoffers komen vaak momenten op dat ze het trauma 'herbeleven'. Zelfverwondend gedrag wordt soms ook door hen 'gebruikt' om deze herbeleving te kunnen stoppen.

Soms is automutilatie een manier om met een innerlijke leegte om te gaan of om de omgeving te manipuleren. Soms wordt zelfverwondend gedrag op de zichtbare plaatsen van het lichaam toegebracht. Zo wordt automutilatie een vorm van non-verbale taal, een manier om een boodschap over te brengen. 

Automutilatie heeft een verslavend effect. Door jezelf te verwonden komt endorfine vrij, een natuurlijke pijnstiller die ook een gevoel van euforie veroorzaakt. Daardoor is het moeilijk om in je eentje te stoppen met zelfverwondend gedrag. 

Zelfverwondend gedrag is geen psychische aandoening, het is eerder een symptoom van een andere ziekte of aandoening zoals de borderline persoonlijkheidsstoornis. Ook bij autisme kan er sprake zijn van automutilatie.

Behandelingen bij automutilatie

Vaak kan zelfverwondend gedrag pas behandeld worden als het achterliggende probleem is achterhaald. Dat kan gebeuren door psychotherapie.

Wat zijn de oorzaken van automutilatie?

Zelfverwondend gedrag heeft vele redenen. Dit gedrag houdt vaak verband met een trauma zoals emotioneel, fysiek of seksueel misbruik of pesten. Het duikt ook vaak op als een symptoom van de borderline persoonlijkheidsstoornis. Het verslavende effect van zelfverwondend gedrag  kan het gedrag extra versterken.

Kun je zelf iets doen bij automutilatie?

Merk je dat je jezelf geregeld doelbewust pijn doet of verwondt, roep dan zo snel mogelijk professionele hulp in. Psychotherapie kan je helpen achterhalen wat het onderliggende probleem is en hoe je hier beter mee om kan gaan. Je leert dan praten over wat er niet zo goed gaat en waarom je je niet goed in je vel voelt.